به نقل از «مهر»

ترسیم نقشه خروجی علمی ایران در سال‌های مختلف

تاریخ انتشار: ۵ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۶۰۰۹۰۸

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر پیمان صالحی در دومین روز اجلاس روسای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، در مورد موضوع آموزش عالی و پیچیدگی اقتصادی گفت: این سخنرانی نتیجه یک طرح پژوهشی در حال اجرای یک سال و نیمه در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور است.

وی به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در برنامه هفتم اشاره کرد و گفت: سیاست‌های ابلاغی و توجه به حوزه ICT، ریزفناوری، زیست فناوری و روزآمدسازی آن‌ها؛ نشان‌دهنده توجه ویژه ایشان به موضوع پیچیدگی اقتصادی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

معاون پژوهشی وزارت علوم در مورد پیچیدگی اقتصادی توضیح داد: پیچیدگی اقتصادی نشانگری است که میزان سهم علم و فناوری را در تولیدات یک کشور نشان می‌دهد. براساس تنوع فناوری و پیچیدگی‌های فناوری نیز شاخصی به نام پیچیدگی اقتصادی تعریف شده است.

وی برای بین اینکه بین تحقیق و توسعه، تولید ناخالص داخلی و پیچیدگی اقتصادی رابطه علت و معلولی وجود دارد؛ گفت: در ایران سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی هیچگاه در طول برنامه ششم توسعه از ۸ دهم تولید ناخالص داخلی بیشتر نشد.

صالحی به مثالی از پیچیدگی اقتصادی پرداخت و گفت: ممکن است دو کشور هر دو ۴۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی داشته باشند ولی یکی از آن‌ها ممکن است از فروش منابع خود این مبلغ را کسب کرده باشد و دیگری از فروش کامپیوتر، هواپیما و فناوری این مبلغ را به دست آورده باشد. این دو کشور با یکدیگر بسیار متفاوت هستند. چرا که یکی منابع خود را بدون ایجاد ارزش افزوده، فروخته است ولی دیگری علم را بر محصولات خود سوار کرده و آن را فروخته است.

وی افزود: در بازه زمانی بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۰، چهار کشور چین، هند، برزیل و روسیه تولید ناخالص داخلی یکسان داشتند ولی وقتی ضریب پیچیدگی اقتصادی در آن سال‌ها اعمال شده، شرایط این کشورها متفاوت شده است. در همان سال پیش‌بینی می‌شد که چین از پیچیدگی اقتصادی درامد کسب می‌کند ولی کشورهای دیگر از فروش منابع درآمد کسب می‌کنند.

رابطه آموزش عالی و پیچیدگی اقتصادی

صالحی خاطر نشان کرد: ضریب پیچیدگی اقتصادی کاملاً قابل محاسبه است و به برنامه‌های راهبردی بلندمدت جمهوری اسلامی ربط دارد.

وی افزود: کشورها هر ساله امتیازی از شاخص پیچیدگی اقتصادی می‌گیرند. اگر کشورها بر اساس پیچیدگی‌های فناوری محصول تولید و صادر کرده باشند، امتیاز بالاتری می‌گیرند و هر چه به سمت خام فروشی بروند و ارزش افزوده ایجاد نکنند، ضریب منفی می‌گیرند.

معاون پژوهشی وزارت علوم با بیان اینکه آخرین رتبه‌بندی شاخص پیچیدگی اقتصادی مربوط به سال ۲۰۲۱ است؛ گفت: کشورهایی که منابع طبیعی ندارند، مثل ژاپن در شاخص پیچیدگی اقتصادی رتبه اول را کسب کرده‌اند.

وی توضیح داد: تولید ناخالص داخلی ژاپن ۳ تریلیون دلار و تولید ناخالص داخلی چین ۵ تریلیون دلار است. این کشورها منابع خودشان را نفروخته‌اند، بلکه ارزش افزوده ایجاد کرده‌اند. اینکه ما رتبه ۸۰ هستیم نشان می‌دهد که صادرات ما بر اساس پیچیدگی اقتصادی کمتر بوده و بیشتر محصولات خام صادر کرده‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: در ۲۰۲۱ رتبه ما در شاخص پیچیدگی اقتصادی ۴ رتبه ارتقا داشته است و دلیل آن فروش محصولات پتروشیمی است. چون در تولید محصولات پتروشیمی مقداری پیچیدگی اقتصادی داریم، چند رتبه ارتقا پیدا کردیم. صنعتی مانند پوشاک پیچیدگی فناوری، امتیاز زیادی ندارد ولی صنایعی مثل دارو، بیوتکنولوژی، هواپیما و ماشین‌های پیچیده امتیازآوری دارد.

صالحی به بررسی پیچیدگی اقتصادی کشورهایی مثل ژاپن در سال ۱۹۶۲ پرداخت و گفت: ژاپن سال ۱۹۶۲ حوزه‌های پیچیدگی اقتصادی زیادی نداشته ولی در سال ۲۰۲۰ شروع به قرارگیری در خوشه‌هایی کرده که پیچیدگی زیادی دارند و به همین دلیل در رتبه اول پیچیدگی اقتصادی قرار گرفته است. کشور کره جنوبی نیز چنین شرایطی داشته است.

وی تاکید کرد: نمی‌خواهم نتیجه بگیرم که این کشورها خوب هستند و ما بد هستیم. به دنبال این هستم که بگویم ما دانشگاهیان و تصمیم گیرندگان در حوزه پیچیدگی اقتصادی چه اقداماتی باید انجام دهیم.

معاون پژوهشی وزارت علوم گفت: هر چه با موضوعاتی که پیچیدگی بیشتر دارند، فاصله را کم‌تر کنیم، زودتر می‌توانیم به رتبه بالاتر در پیچیدگی اقتصادی برسیم. این نیاز به سال‌ها برنامه‌ریزی دارد و یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد. در حوزه پتروشیمی برنامه‌ریزی شده که الان ما در حال صادرات محصولات پتروشیمی هستیم. دلیل اینکه ما را در حوزه پتروشیمی تحریم نمی‌کنند این است که به ما نیاز دارند ولی در حوزه‌های دیگر تولیدکننده زیاد است.

وی افزود: شرایط ایران در سال ۲۰۲۰ مشابه دهه ۱۹۰۰ کشورهایی است که تازه در حال اقدام پیچیدگی اقتصادی بودند. اگرچه در ایران در حوزه دارو و پتروشیمی اتفاقات مثبتی افتاده است ولی هنوز را زیادی در پیش داریم.

صالحی به تفاوت اشتغال دانش‌آموختگان وزارت بهداشت و وزارت علوم اشاره کرد و گفت: بازار وزارت بهداشت دست خودش است ولی بازار فارغ‌التحصیلان وزارت علوم دست ما نیست. برخی عنوان می‌کنند که چرا مشکل محیط زیست و یا اقتصاد را حل نمی‌کنید؟ مگر محیط زیست و اقتصاد دست ماست؟ هر جایی که از ما خواسته شده، اتفاقات خوبی افتاده است.

وی به وظایف آموزش عالی در این زمینه اشاره کرد و گفت: وظیفه ما رساندن افراد به بازار است. ما افراد را برای بازار تربیت می‌کنیم. در جوامعی که پیچیدگی اقتصادی کمی دارند، شبیه بودن انسان‌ها به یکدیگر مشکلی ندارد ولی جوامع با پیچیدگی اقتصادی بالا، انسان‌های نیاز دارد که مثل هم نباشند چرا که هر فرد مسؤولیت و وظیفه خاص خودش را دارد. بنابراین در آموزش عالی انسان‌هایی با وظیفه ویژه باید تربیت کرد.

معاون پژوهشی وزارت علوم به رابطه بازار، تکنولوژی و پژوهش اشاره کرد و گفت: ژاپن اول در بازار موفق است، بعد در تکنولوژی و بعد در پژوهش موفق است. بسیاری از کشورهای پیشرفته چنین الگویی دارند و بازار را به دست کسی دادند که افراد را تربیت می‌کند؛ یعنی همان کاری که ما انجام ندادیم.

صالحی به جایگاه ایران در حوزه پژوهش اشاره کرد و گفت: با افتخار میگویم ما سال‌هاست که در پژوهش جلوتر از تکنولوژی و بازار هستیم. برخی می‌گویند پژوهش ما مرتبط با تکنولوژی و بازار نیست. در صورتی که اینگونه نیست. این نتیجه‌گیری اشتباهی است. پژوهش ما بسیار جلوتر از پیچیدگی اقتصادی است. ما می‌توانیم پاسخ پیچیدگی‌های اقتصادی بیسیار بالاتری را بدهیم.

تمام قد از حوزه پژوهش دفاع می‌کنم

وی با اشاره به سرمایه‌گذاری ترکیه در بخش تکنولوژی و بازار گفت: نباید بی‌انصافی باشیم و تاثیر تحریم را نادیده بگیریم. تحریم‌ محدودیت‌های بسیار ی برای ما ایجاد کرده است ولی دانشگاه‌های ما مغلوب تحریم‌ها نشده‌اند و کار خود را به خوبی انجام داده‌اند.

معاون پژوهشی وزارت علوم اظهار کرد: ما در حال ترسیم نقشه خروجی علمی ایران در سال‌ها مختلف هستیم و می‌خواهیم آن را با نقشه تکنولوژی کشور تطابق دهیم تا ببینیم تکنولوژی و پژوهش کجا تلاقی کرده، کجا فاصله دارند و کجا علم در خدمت تکنولوژی آمده است.

وی با بیان اینکه ما در سطوح بالایی در حال پژوهش هستیم، گفت: دانشگاه‌های ما در بالاترین سطح افراد را تربیت می‌کنند ولی بازار ما به خاطر کشش کم، آن را درک نکرده است. اینکه دانش‌آموختگان ما در بهترین بنگاه‌ها و بازارهای دنیا جذب می‌شوند، موید همین موضوع است. برخی ممکن است عنوان کنند، کمی سطح خود را پایین بیاورید تا راحت‌تر افراد جذب بازار شوند. ما هیچگاه سطح علمی پژوهشی افراد را پایین نمی‌آوریم.

صالحی با تاکید اتصال افراد و بنگاه‌ها و افزایش کشش بازار گفت: اقداماتی همچون بورس‌های مختلف مثل بورس دانش، بورس خودروسازی و...، اشتغال ۱۲۰ هزار نفر در شرکت‌های پارک های علم و فناوری برنامه‌ریزی در همین راستا است. ما این اقدامات را انجام می‌دهیم ولی این را باید به ذهن تصمیم‌گیران در کشور بدهیم.

وی تصریح کرد: فروش حامل های انرژی دیگر برای کشور درآمدزا نیست. با توجه به افزایش هزینه‌ها، هزینه استخراج مواد خام با پول فروش آن برابرای خواهد کرد و نمی توان از خام‌فروشی پول کسب کرد.

معاون پژوهشی وزیر علوم گفت: نمودار کشورهایی مثل تایلند، سریلانکا، برزیل نشان می دهد که این کشورها به سمت پیچیدگی اقتصادی حرکت کرده‌اند. نمودار پیچیدگی اقتصادی تایلند، همانند ۱۵ سال پیش چین است و به این سمت حرکت می‌کند.

صالحی گفت: العلم سلطان یعنی آینده در دستان ماست. اگر نتوانیم به پیچیدگی‌های اقتصادی کمک کنیم نمی‌توانیم در آینده سری در سرها در بیاوریم و اگر نتوانیم درست برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری کنیم و نتوانیم افراد را به بازار متصل کنیم، اتفاقات خوبی نخواهد افتاد.

کد خبر 6004436 زهرا سیفی

منبع: مهر

کلیدواژه: مقام معظم رهبری پیمان صالحی وزارت علوم تحقیقات و فناوری اجلاس روسای دانشگاهها معاونت پژوهشی وزارت علوم وزارت علوم تحقیقات و فناوری اجلاس روسای دانشگاهها دانشگاه آزاد اسلامی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی دانشگاه تهران وزارت علوم سازمان امور دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی دانشگاه پیام نور سازمان سنجش دانشگاه ها مرکز سنجش آموزش پزشکی دانشگاه های ایران معاون پژوهشی وزارت علوم شاخص پیچیدگی اقتصادی تولید ناخالص داخلی اشاره کرد و گفت برنامه ریزی آموزش عالی سال ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۶۰۰۹۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایران آماده تعامل است/ ۱۵۳ میلیارد دلار حجم تجارت خارجی داریم

عباس علی‌آبادی ضمن تشریح ۳ برنامه اصلی این وزارتخانه برای توسعه تجارت، گفت: ما آماده تعامل هستیم و دست همکاری اقتصادی با کشورهای جهان را می‌فشاریم و برای تسهیل تجارت ایران با جهان تلاش می‌کنیم.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، عباس علی‌آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت امروز در آئین گشایش نمایشگاه ایران اکسپو اظهار کرد: مهم‌ترین هدف این نمایشگاه توسعه همکاری‌های بین‌المللی کشور‌های شرکت کننده است؛ برگزاری نمایشگاهی با حضور مهمانانی از ۱۰۰ کشور باعث شناخت ما از یکدیگر و تسهیل زمینه تجارت می‌شود.

وی افزود: ایران در زمینه تجارت مزایای نسبی بسیاری دارد که می‌تواند تسهیلگر بسیاری از تعاملات در سطوح مختلف راهبردی باشد. توجه به جایگاه ژئوپلتیکی ایران در کنار ظرفیت‌های صنعتی، ‏م عدنی و کشاورزی فرصت‌های زیادی را فراهم می‌کند. چهره واقعی توانمندی‌های ایران در این نمایشگاه‌ها ارائه مو زمینه برای افزایش تعاملات فراهم می‌شود.

علی آبادی به برنامه‌های وزارت صمت در حوزه تجارت اشاره کرد و گفت: وزارت صمت ۳ برنامه اصلی دارد؛ جهت دهی توسعه اقتصادی بر پایه رشد اقتصادی پایدار با تعاملات بین‌المللی و تمرکز بر محصولات و خدمات دارای فناوری متوسط و پیشرفته و ارزش افزوده بالا، توسعه زیرساخت‌های تجاری و افزایش سهم کشور از تجارت بین‌المللی با کمک بهره‌گیری حداکثری از دیپلماسی تجاری اقتصادی و حمایت‌های عملی از تحقیق و توسعه در شرکت‌ها در جهت افزایش رقابت پذیری بین‌المللی و صادرات در دستور کار ما قرار دارد.

وزیر صمت با بیان اینکه در مورد توسعه زیرساخت‌های تجاری چند برنامه داریم، تصریح کرد: اولویت دادن به دیپلماسی اقتصادی با هدف توسعه سرمایه گذاری خارجی، ورود به بازار‌های خارجی و دستیابی به فناوری، تعامل جدی، مثبت و سازنده با کشور‌های منطقه در حوزه‌های انتقال فناوری و همکاری‌های صنعتی، فعال سازی میز‌های کالایی کشور و استانی با هدف شناسایی صادرات کالا‌های ایرانی به بازار‌های هدف با همکاری وزارت امور خارجه، بهره‌مندی حداکثری از روابط سیاسی در ایجاد بازار‌های جدید و توسعه شبکه تأمین، افزایش رایزنان بازرگانی جهت رصد رقبای ایران در بازار‌های جهانی و ارائه اطلاعات لازم به صادرکنندگان به کمک وزارت امور خارجه، تنوع بخشی به روش‌های تجاری مانند تجارت به کمک ارز‌های محلی و توسعه بازار‌های مرزی جهت افزایش صادرات و بهبود دسترسی به منابع خارج از کشور، بهره‌گیری از ظرفیت‌های اتاق‌های مشترک با سایر تشکل‌ها و انجمن‌های بخش خصوصی در توسعه روابط خارجی و گسترش بازار‌های صادراتی از چند نقطه محدود به سایر نقاط جهان از جمله برنامه‌های ماست.

وی اضافه کرد: اکنون ایران و با وجود تحریم‌ها، یکی از قطب‌های اقتصاد و صنعت منطقه است؛ بالغ بر ۱۵۳ میلیارد دلار حجم تجارت خارجی کشور است که نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار از این رقم مربوط به صادرات غیرنفتی می‌شود؛ کشور‌های همسایه، آفریقایی و اسلامی و سایر کشور‌های دوست در اولویت توسعه روابط هستند. ما اکنون عضو ناظر سازمان تجارت جهانی هستیم و با حضور در پیمان‌های منطقه‌ای و بین المللی تعاملات سازنده‌ای با کشور‌ها داریم.

علی آبادی ادامه داد: در سازمان اکو با ۹ کشور همسایه و منطقه همکاری داریم؛ موافقت نامه‌های تجاری در دست پیگیری است. در سازمان دی ۸ با ۸ کشور اسلامی در حال توسعه موافقت نامه تجارت ترجیحی امضا کردیم و در حال اجرا هستیم. در سازمان‌های همکاری اسلامی با کشور‌های عضو موافقت نامه تجارت ترجیحی داشته و همکاری‌های تجاری را اجر می‌کنیم. با کشور‌های اتحادیه اقتصادی اوراسیا موافقت نامه تجارت آزاد امضا شده و با تعدادی دیگر از کشور‌ها موافقت نامه تجارت ترجیحی امضا شده و با برخی دیگر در دست امضا قرار دارد.

وزیر صمت گفت: ما آماده تعامل هستیم. ما دست همکاری اقتصادی با کشور‌های جهان را می‌فشاریم و برای تسهیل تجارت ایران با جهان تلاش می‌کنیم. امید می‌رود این نمایشگاه بتواند با ارائه شفاف توانمندی‌های صادراتی ایران و شناخت نیازمندی‌های طرف‌های دیگر گامی جدی در جهت توسعه روابط تجاری بردارد.